Cabalian Bahandi

Nahinumdom ko niadtong nag eskwela pa ko sa kolehiyo, hilig ko manikay-sikay sa mga karaang libro sa library. Tungod kay ang akong na-eskwelahan karaan man, para nako dako ang posibilidad nga daghan kog mabasa nga maka lamdag sa akong mga pangutana.

Pirme nako kadungog sa mga storya sa mga katigulangan bahin sa mga karaang panahon sa atong lungsod, diin nag gikan ang ngayan nga Cabalian ug nga kini gidayo sa mga lain-laing lahi tungod kay kini sentro sa komersyo, politika ug kultura. Kini nga mga impormasyon nakapa aghat nako paghimo ug ginagmay nga mga panikay sikay sa mga karaang libro. Didto nako nakit-an sa Filipiñana section sa library, nga tinuod, ang Cabalian naa na nahimutang sa mapa, nailhan na nga sentro sa komersyo, una pa sa pag abot sa mga Kastila. Tima-ilhan niini ang sulat ni Antonio Pigafetta ang manunulat ni Ferdinand Magellan sa iyang pagbiyahe sa kalibutan. Didto makita ang iyang sulat nga nakipag-sandugo (blood compact) kini sila sa kanhi-ayng Datu (Lider sama sa Sultan) sa Cabalian. Kini nga mga obserbasyon nga nahisulat sa bantugang manunulat, usa lamang ka tima-ilhan sa impluwensya sa komunidad. Dili basta basta makipag sandugo ang usa ka Espanyol kon makita nila nga walay gahum ang ilang ka istorya. Dinhi pud nato makita ang kagugi sa mga naunang Cabalianon, ug ang ilang panaghi-usa. Kini nagpakita nga dili batasan sa Cabalianon ang pagkatapulan ug paglibak-libak! Nagkahiusa sila, nagtibangay para sa kalambu-an.

Kini nga mga nahisulat, magtukmod unta natong tanan sa pagpaningkamot sa pagpalambo sa atong lungsod, tungod ug alang sa bantugan niyang kasaysayan. Dili basta basta ang Cabalian. Kini lungsod nga naay kalag! (A town with a soul!) Kini talagsaon nga himaya nga dili lamang nato pasagdan mawala. Ang pagtanaw sa kagahapon, makahatag kanato ug inspirasyon para maningkamot sa kaugmaon! Ang kaliwat Cabalianon, kaliwat bahandi! Mao tingali nga bisan gipulihan na ug laing opisyal nga ngayan ang lungsod, dili gihapon mawala ang ngayan Cabalian. Tungod kay kini naa sa dugo sa tagsa tagsa, dili mawala bisan unsa pay balaod nga ihalin niini.

Atong panghina-ut nga atong matagaan ug pagtagad ang kultura, kina-iya, ug mga maayong pamatasan sa Cabalianon. Ang tagsa tagsa mubuhat sa ginagmayng paagi. Sakto na ang binatikosay ug libakay hinuon magtinabangay, magtinambayongay, kay walay laing mutabang sa Cabalian kundili ang Cabalianon. Kini liyabe sa mabungahon nga ugma. Mabuhi ang Cabalian!

*Gelo Saludo - nagsuyat, simple nga Cabalianon, wayay laing tumong ug kolor